افتادگی پلک یا پتوزه چیست؟
این بیماری به افتادگی پلک فوقانی و باریک شدن شکاف پلکی اطلاق شده و میتواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند. در فرم خفیف بیماری افتادگی پلک در حدی است که مردمک چشم را نمیپوشاند ولی در موارد شدیدتر افتادگی پلک منجر به پوشاندن قسمتی از مردمک شده به طوری که میدان بینایی را کاهش میدهد. پتوز هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده شده ولی علت آن اغلب پیری است.
علل:
بیماری میتواند در زمان تولد به دلیل عدم تکامل عضلات بالا برنده پلک و یا به همراه سایر بیماریهای مادرزادی ظاهر شود که به آن افتادگی پلک مادرزادی اطلاق میگردد. انواع اکتسابی این بیماری میتواند به دلیل اختلال در عضله بالابرنده پلک فوقانی بر اثر افزایش سن (شایعترین علت)، اشکال در اعصاب مربوط به این عضلات و یا درگیری مکانیکی پلک بر اثر تومورها و التهابات و وارد شدن ضربه به پلک ایجاد گردد. در نوع ناشی از افزایش سن، تاندون عضلات بالابرنده پلک از محل اتصالشان بر روی پلک جدا شده و در نتیجه افتادگی پلک رخ میدهد که معمولاً در سنین بالای ۵۰-۴۵ سال دیده میشود.
علائم و نشانهها:
واضحترین علامت پتوز افتادگی پلک است. شدت افتادگی در افراد مختلف متفاوت بوده که بسته به آن ممکن است میدان بینایی محدود گردد تا حدی که بیمار برای دیدن مجبور به خم کردن سر به عقب یا بالا کشیدن ابروها شود. اگر فکر میکنید پتوز دارید میتوانید یکی از عکسهای جدید خود را با عکسی قدیمی مقایسه کنید تا بهتر متوجه تفاوت در پوست و موقعیت پلكتان شوید.
تشخيص:
تأخیر در بسته شدن پلک در هنگام نگاه کردن به پایین، نازک بودن ضخامت پلک، باز شدن پلک همزمان با باز کردن دهان، همراهی پتوز با بیماریهای دیگر از جمله علایمی هستند که پزشک را در تشخیص علت ایجاد این بیماری کمک میکند.
پیشگیری و درمان:
بجز در موارد ابتلا به میاستنی گراو، درمان این بیماری ترمیم به طریق جراحی است. جراحی در اکثر موارد تحت بیحسی موضعی انجام شود ولی گاهی بیهوشی عمومی مورد نیاز است. اصلاح افتادگی پلک عمل بسیار ظریفی است و مدت زمان آن برای هر چشم ۴۵ دقیقه تا یک ساعت میباشد. در افتادگی پلک ناشی از افزایش سن اکثرا نیاز به عمل بلفاروپلاستی (برداشتن پوست اضافه پلک) نیز وجود دارد (شکل۲).
در حین جراحی ممکن است از شما خواسته شود که برای مدت کوتاهی بنشینید تا بدین وسیله عملکرد پلک شما تحت جاذبه بررسی شود. چنانچه پلک شما در وضعیت مناسب باشد، برش ایجاد شده در پوست توسط یک بخیه کوچک غیرقابل جذب بسته میشود.
پس از انجام جراحی، پلکها ممکن است متقارن به نظر نرسیده و یا در موارد بسیار نادر حرکت پلک ممکن است از دست برود. هر گونه ناراحتی ایجاد شده بعد از عمل جراحی، خفيف و ملایم میباشد.
تقریباً در تمام موارد پس از عمل جراحی چشم تا مدتی در هنگام خواب باز میماند و در نگاه به پایین پلک بالا کاملا پایین نمیآید. این مسأله نیاز به مراقبت ویژه پس از عمل طبق دستور جراح دارد و به تدریج از بین میرود.
توصيهها:
ـ کودکانی که با پتوز متوسط یا شدید متولد میشوند باید حتماً درمان شوند زیرا محدود شدن میدان بینایی و عدم دید مناسب سبب ایجاد تنبلی چشم (آمبلیوپی) میشود. تمام کودکانی که پتوز دارند (حتی موارد خفیف) باید هر ساله توسط چشم پزشک معاینه شوند. بدتر شدن پتوز در طول زمان میتواند سبب تغییر شکل چشم به دلیل رشد کودک و بزرگتر شدن چشمها و گاهی مشکل در بینایی شود.
ـ بیمار میبایست دو هفته قبل از جراحی داروهایی مثل دیکلوفناک، بروفن، آسپرین و وارفارین که شانس خونریزی حین عمل یا پس از آن را افزایش میدهند قطع نماید. میتوان از روز بعد از عمل مصرف آنها را مجددا آغاز کرد.
ـ در ۱۰ تا ۲۰ درصد موارد نیاز به یک عمل روتوش جهت اصلاح نهایی موقعیت پلک میباشد. این کار تنظیمی معمولاً چند هفته تا چند ماه بعد انجام میگیرد و هدف آن تنظیم نهایی عضله در محل مناسب است.