رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارس
رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارسمیتواند سبب کوری شود. این بیماری در گذشته ناشی از عدم وجود امکانات مناسب جهت نگهداری نوزادان نارس شیوع کمتریداشت ولی امروزه با پیشرفت در روشهای نگهداری از نوزادان نارس، بروز این بیماری بیشتر شده است.
علل:
با توجه به عدم رشد و تکامل مناسب عروق خونی شبکیه در کودکان نارس این اختلال بوسیله اثرات حاد و مزمن مسمومیت با اکسیژن در عروق خونی در حال تکامل شبکیه ایجاد میگردد. فشار بالای اکسیژن در دستگاههای نگهداری نوزادان نارس موجب تنگ شدن و انسداد عروق شبکیه شده و در صورت طولانی شدن مصرف اکسیژن نهایتا منجر به ایجاد عروق جدید میگردد. رتینوپاتی در نوزادان نارس بسته به شدت بیماری به ۵ درجه تقسیم میشود. پیشرفت بیماری به درجات آخر میتواند سبب ایجاد کشش در شبکیه و عوارضی نظیر جدا شدگی شبکیه، خونریزی زجاجيه، انحراف چشم، و تنبلی چشم گردد. بعلاوه پیشرفت عروق جدید به سمت عدسی و فشار آن به جلو ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم و گلوکوم (آب سیاه) شود. در این بیماری هر دو چشم گرفتار شده ولی شدت درگیری در دو چشم متفاوت است. بسیاری از نوزادان مبتلا به رتینوپاتی در آینده دچار نزدیک بینی خواهند شد.
مهمترین عواملی که نوزاد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به رتینوپاتی قرار میدهند شامل کم بودن وزن هنگام تولد (کمتر از 5/1 کیلوگرم) و زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۰ حاملگی) هستند.
علائم و نشانهها:
از آنجا که نوزادان قادر به اعلام علائم خود نیستند، والدین، متخصصین نوزادان و چشم پزشکان باید متوجه عوامل خطری که احتمال ابتلا به این بیماری را زیاد میکنند باشند. این عوامل عبارتند از:
ـ کم بودن وزن هنگام تولد(5/1 کیلوگرم یا کمتر)
ـ نیاز به اکسیژن در هفته اول پس از تولد
ـ وجود مشکلی در سلامتی نوزاد بلافاصله پس از تولد مثل عفون تریه
ـ زایمان زودرس
تشخیص:
نوزادان نارسی که ریسک رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) را دارند باید در هفته ۴ تا ۶ پس از تولد معاینه چشم پزشکی شوند. چشم پزشک ابتدا با استفاده از قطرههای گشاد کننده، مردمک را باز کرده و سپس با استفاده از افتالموسکوپ شبکیه را میبیند. در حین معاینه پدر یا مادر باید کودک را نگه دارند. صرف نظر از اینکه بیمار به درمان نیاز داشته باشد یا خیر باید مجددا در فواصلی که چشم پزشک مشخص میکند تحت معاینه قرار گیرد. معاینات دورهای برای مشخص کردن تعیین وضعیت پیشرفت بیماری و نیاز به درمان لازمند.
پیشگیری و درمان:
بعضی از کودکانی که بیماریشان خفیف است بدون درمان بهبود مییابند. درمان در موارد شدید لازم است. برای جلوگیری از انتشار عروق غیر طبیعی ممکن است مناطقی از شبکیه را با روشی بنام کرایوتراپی درمان کنند. در این روش قسمتهایی از شبکیه منجمد میشود. امروزه اغلب جهت درمان از لیزر استفاده میشود. در هر دو روش اسکارهای دائمی در قسمتهای محیطی شبکیه باقی میماند ولی در اغلب موارد این روشهای درمانی در صورتی که به موقع انجام گیرند در حفظ دید مرکزی بیمار موفقند. در صورت جداشدگی شبکیه انجام جراحی الزامی است.
توصيه:
از آنجا که تشخیص به موقع این ناهنجاری در جلوگیری از نابینایی و سایر عوارض فوق الذکر بسیار مهم است، به والدین توصیه میگرددکه در صورت داشتن نوزادانی با مشخصات گفته شده در بخش علائم و نشانهها، حتماً جهت معاینه نوزاد خود به پزشک فوق تخصص شبکیه مراجعه کنند.
در صورت تولد نوزاد نارس انجام معاینات چشم پزشکی الزامی است.