تنبلی چشم (آمبلیوپی)

تنبلی چشم نوعی اختلال چشمی است که در کودکان در حال رشداتفاق می افتد. دراین حالت اختلاف کیفیت تصاویر بین دو چشم راست و چپ قابل ملاحظه می باشد به گونه ای که تصویری که
توسط یک چشم ایجاد می شود، تارتر و نادرست تر از چشم دیگراست. لذا از آنجایی پیامهای عصبی که از چشم مبتلا به مغز می روند ضعیف تر است، مغز ترجیح می دهد که اطلاعات خود را از چشم قویتر دریافت کند و اگر این اختلالات درمان نشود مغز بطور کامل تنها پیامها را از چشم سالم دریافت کرده و چشم تنبل کنار گذاشته میشود . به عبارت دیگر چشم ضعیف دیگر قادر به دیدن صحیح تصاویرنخواهد بود.

انتخاب پیامهای مغزی از چشم ها توسط مغز فرآیندی است که درهمان ابتلای تکامل مغز در دوران کودکی ایجاد می شود. این زمانبحرانی از زمان تولد بوده و گاهی تا سن 6 الی 9 سالگی نیز ادامه می
یابد. اگر در طی این دوران تنبلی چشم تشخیص داده نشده و درمان نشود، مغز چشم مبتلا را کنار می گذارد ومنجر به از دست دادن توان چشم در طول حیات خواهد شد.

تنبلی چشم علل مختلف دارند که شامل :

1 –استرابیسموس ( لوچی چشم ) :
کودکان مبتال به این اختلال در زمان استفاده از هر دو چشم در یک زمان جهت دیدن یک شئ دچار دو بینی می شوند. برای جلوگیری از بروز دو بینی کودک یاد می گیرد که برای دیدن اشیاء از یک چشم استفاده کند.
2 –اختالالت مربوط به دوربینی یا نزدیک بینی شدید: اگر کودکی دچار دور بینی یا نزدیک بینی شدید باشد ممکن است این اختلالات هر دو چشم را به یک اندازه مبتلا نکرده باشد.
به عنوان مثال ممکن است یک چشم بطور کامل و طبیعی عمل کند در حالیکه تصاویر حاصل از چشم دیگر تار باشد. در اینحالت مغز به تدریج یاد می گیرد که تصاویر حاصله از چشممعیوب را نادیده بگیرد.
3 –اختالالت ساختاری : گاهی اوقات وجود اختالالت ساختاری نظیر آب مروارید مادرزادی، وجود لکه برروی قرنیه و یا افتادگی مادرزادی پلکها منجر به ایجاد اختلال در بینایی کودک شود.

علائم:

معمولا تنبلی چشم منجر به بروز علامتی نمی شود . والدین بخاطر مشاهده بعضی علائم نظیر نیمه باز کردن پلکها و چپ کردن چشم ها یا دادن وضعیتهای خاص به سر جهت دیدن اشیاء، متوجه وجود اشکال در بینایی کودک خود خواهند شد. در بسیاری از موارد نیز مشکل از طریق انجام معاینات خاص تشخیص داده می شود.
تشخیص:

تشخیص اولیه وجود این مشکل توسط پزشکان عمومی صورت گرفته و متخصصین از طریق انجام معاینات چشمیخاص تشخیص را مورد تأیید قرار خواهند داد.
مدت زمان قابل انتظار جهت بروز مشکل:
تنبلی چشم از همان ابتدای کودکی آغاز می شود و باید در حداقل زمان ممکن تحت درمان قرار گیرد. در صورت عدم درمان این مشکل منجر به کاهش بینایی قابل مالحظه چشم مبتال در کل زندگی خواهد شد.
پیشگیری:

به منظور پیشگیری از بروز کاهش بینایی دائمی در چشم، ” تنبلی چشم ” تشخیص داده شده و هرچه زودتر در همان دوران کودکی تحت درمان قرار می گیرد . باید در همان روزهای اول بعد از تولد از بینایی نوزاد با انجام معاینات دقیق چشم پزشکی اطمینان حاصل نمود. در طی دوران رشد کودک نیز باید معاینات چشمی ادامه پیدا
کند. حداقل تا قبل از سن 3 سالگی باید یکبار کودک معاینه شود و بعد از آن نیز باید با فواصل منظم مورد معاینه
قرار گیرند.
درمان:
هدف از درمان تنبلی چشم 2 نکته است :

1 -ایجاد یک تصویر واضح در هر دو چشم : جهت رسیدن به این هدف می توان در موارد وجود مشکالت انکساری
از عینک، در صورت وجود لوچی جراحی و یا تمرینات خاص عضالت چشمی و در صورت وجود اختالالت ساختاری
در چشم یا پلک ها از جراحی استفاده نمود.
2-افزایش قدرت چشم ضعیف : شایعترین فرم برای رسیدن به این هدف گذاشتن یک حفاظ یا شئ تیره در برابر
چشم قوی تر برای چندین ساعت در هر روز می باشد. در بسیاری از موارد ممکن است پزشک توصیه کند که از
محافظ در طی روزهای اول برای کل روزها استفاده کند. این روش تا 6 ماه ادامه می یابد و میزان پیشرفت با انجام
معاینات خاص بررسی می شود. زمانی که بینایی طبیعی شود. تا قبل از سن ده سالگی نیز به صورت گهگاهی از این
روش استفاده می شود. بجای این روش می توان از لنزهای تماسی کدر و تیره نیز استفاده نمود. گاهی نیز برای
ایجاد تصویر تار در چشم قوی تر از آتروپین استفاده می کنند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر کودک بنظر لوچ آمد، برای دیدن اشیاء سر خود را در یک وضعیت غیر طبیعی قرار داد، برای دیدن اشیاء نیاز به
فشار بر چشم ها و تمرکز بر اشیاء داشته باشد و بطور پیوسته و دائمی یک چشم خود را بگیرد یا ببندد باید حتماً
تهیه شده در واحد فناوری اطالعات پژوهشکده علوم زیست پزشکی خلیج فارس – دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بوشهر صفحه 3
به پزشک مراجعه نمود. بعالوه اگر مدرسه کودک بیان کرد که کودک دچار مشکل بینایی است باید قبول نموده و
پیگیری های الزم را انجام نمود.
پیش آگهی
اگر این اختالل در مراحل اولیه درمان شود نتیجه خوب خواهد بود. اگر درمان به درستی در مراحل اولیه و در طی
دوران کودکی درمان شود فرد می تواند بینایی نزدیک به طبیعی داشته باشد.