گلوکوم
گلوکوم یا آب سیاه شایعترین بیماری عصبی چشم در بالین است که در صورت عدم درمان و پیشرفت بیماری سبب آسیب غیرقابل برگشت به عصب چشم میشود .
عواملی که سبب افزایش احتمال ابتلا به گلوکوم میشود ( رسیک فاکتورها ) عبارتند از:
- سن بالا
- سابقه فامیلی گلوکوم
- نژاد سیاه
- نزدیک بینی
- افزایش فشار چشم
- دیابت
- فشارخون
گلوکوم دومین علت نابینایی در جهان پس از کاتاراکت است و بطور تیپیک تا زمانیکه کاهش شدید در میدان بینایی ایجاد نکند علامتی ندارد . تنها درمان گلوکوم پایین آوردن فشار چشم است که ممکن است از طریق دارو ( قطره موضعی یا داروی خوراکی ) ، درمان با لیزر ویا جراحی باشد .از آنجایی که اختلال دید ناشی از گلوکوم غیرقابل برگشت می باشد توصیه میشود در تمام افراد بالای 40 سال معاینه چشم صورت گیرد و فشار چشم بررسی شود و زمان مراجعه بعدی بیماران براساس رسیک فاکتورهای ( عوامل خطرساز ) هر فرد تعیین شود .
عصب بينايي:
عصب بينايي از بيش از يك ميليون رشته عصبي تشكيل شده است كه بصورت دسته اي از رشته ها گرد هم آمده اند. اين عصب شبكيه (پرده نازك حساس به نور در قسمت عقب كره چشم) را به مغز متصل مي كند (شكل زير). براي داشتن ديد خوب، سالم بودن عصب بينايي ضروري است.
تأثير گلوكوم بر عصب بينايي
در بسياري از افراد افزايش فشار داخل چشم سبب گلوكوم مي شود. در جلوي چشم فضايي وجود دارد كه “اتاق قدامي” خوانده مي شود. مايع شفافي همواره وارد اين فضا شده و از آن خارج مي شود و وظيفه تغذيه بافت هاي مجاور را بعهده دارد. به محلي كه مايع از اتاق قدامي خارج مي شود اصطلاحاٌ “زاويه” گفته مي شود كه محل تلاقي قرنيه و عنبيه است (شكل 2). زماني كه مايع به زاويه مي رسد از طريق يك شبكه اسفنجي شكل شبيه يك سيستم زه كشي از چشم خارج مي شود.
گلوكوم زاويه باز از آنجا به اين نام خوانده مي شود كه زاويه اي كه مايع از آن خارج مي شود “باز” است. با اين حال، به دلايل نا مشخص، سرعت حركت مايع از خلال شبكه تخليه كند است. كندي حركت مايع سبب تجمع آن و بالا رفتن فشار داخل چشم مي شود و اين افزايش مي تواند سبب آسيب ديدن عصب بينايي و كاهش ديد شود، مگر آنكه فشار چشم پايين آورده شود.
كساني كه در خطرند؟
افراد بالاي 40 سال
كسانيكه در خانواده شان سابقه اين بيماري وجود دارد.
علائم بيماري
گلوكوم زاويه باز در ابتدا علامت خاصي ندارد. ديد طبيعي بوده و دردي وجود ندارد. با ادامه يافتن بيماري، بيمار متوجه مي شود كه هر چند اشيايي را كه جلويش قرار دارند خوب مي بيند ولي اشيايي را كه در كنار قرار داشته و بايد از گوشه چشم به آنها نگاه كند بخوبي نمي بيند.
بيمار مبتلا به گلوكوم در صورت عدم درمان ممكن است ناگهان متوجه شود كه “ديد كناري” ندارد. درست مانند اين است كه دارد از درون يك لوله به اطراف نگاه مي كند. ادامه يافتن بيماري ممكن است سبب از بين رفتن باقيمانده ديد حتي در مركز شده و بيمار كور شود. (شكل هاي 3 و 4)
تشخيص بيماري
بسياري تصور مي كنند كه در صورتي مبتلا به گلوكوم هستند كه فشار چشمشان بالا باشد اما هميشه چنين نيست. فشار بالاي چشم خطر ابتلا به گلوكوم را افزايش مي دهد. بالا بودن فشار چشم الزاما به معناي ابتلا به گلوكوم نيست.
ابتلا يا عدم ابتلا به گلوكوم بر اثر بالا بودن فشار چشم بستگي به ميزان تحمل عصب بينايي در مقابل فشار بالاي چشم دارد و اين ميزان در افراد مختلف متفاوت است.
هر چند فشار طبيعي معمولاٌ بين 12 تا 21 ميلي متر جيوه است، ولي حتي در اين فشار نيز ممكن است شخصي به گلوكوم مبتلا باشد و اين نشان مي دهد كه معاينه چشم اهميت بسيار زيادي دارد.
چشم پزشك براي تشخيص گلوكوم بايد اقدامات تشخيصي زير را انجام دهد:
حدت بينايي (Visual Acuity): در اين تست كه با استفاده از چارت هاي بينايي انجام مي شود بينايي بيمار در فواصل متفاوت مشخص مي شود.
ميدان بينايي: در اين تست ديد كناري (محيطي) بيمار اندازه گيري مي شود. با توجه به اينكه از دست دادن ديد كناري يكي از علائم گلوكوم است اين تست به تشخيص بيماري كمك مي كند.
اتساع مردمك: در اين تست با استفاده از قطره مردمك چشم بيمار متسع مي شود و بدين ترتيب چشم پزشك ديد بهتري براي معاينه عصب بينايي پيدا مي كند. بعد از معاينه ممكن است ديد نزديك تا چند ساعت تار باشد.
تونومتري: در اين تست فشار مايع داخل چشم اندازه گيري مي شود.
English 
Persian