جراحی مجرای اشکی (DCR) و انواع آن

ریزش اشک از جمله مشکلاتی است که بیشتر گریبان افراد بزرگسال و کودکان می‌شود. مهمترین علت ریزش اشک انسداد مجاری اشکی است. باز کردن مجرای اشکی روش‌های مختلفی دارد که عمل جراحی مجرای اشکی اخرین روش پیش رو است. در صورتی که روش‌های دیگر نتیجه‌ای نداشت، جراحی انجام می‌شود.

در این عمل پزشک جراح تلاش می‌کند، مسیر عبور اشک بین بینی را با دستگاه مخصوص بدون جراحی و برش باز کند. رفع این مشکل در بزرگسالان با جراحی DCR برطرف خواهد شد. در ادامه به مطالب مهم درباره جراحی مجرای اشکی یا داکریوسیستوراینوستومی می‌پردازیم.

جراحی مجرای اشکی یا DCR

در جراحی مجرای اشکی، پزشک با تجهیزات مختلف می‌تواند مسیر عبور اشک بین چشم و بینی را باز کند. چنانچه بیمار مشکل گرفتگی مجرای اشکی یا مجرای بین چشم و بینی داشته باشد، باید جراحی DCR انجام دهد. اگر به گوشه چشم دقت کنید، سوراخ‌های ریزی را خواهید دید که این سوراخ‌ها اشک‌های جاری شده را از چشم خارج می‌کنند. نحوه عملکرد آن به این صورت است که با هر بار پلک زدن اشک‌ها وارد سوراخ شده و اشک‌های قدیمی‌تر وارد کیسه لاکریمال می‌شوند.

گرفتگی مجرای اشکی اغلب در بزرگسالان رخ می‌دهد که افراد به صورت مداوم با ریزش اشک و ترشح از چشم روبرو هستند. در حال حاضر، دلایلی برای اثبات این بیماری مشخص نشده است. نکته بسیار مهم، ۷۰ درصد افراد علاوه بر گرفتگی مجرای اشکی، با مشکلاتی از قبیل آناتومیک، سینوزیت، التهاب بینی و… مواجه هستند. با توجه به تجربیات، حین جراحی مجرای اشکی سوراخ دیگری برای تخلیه اشک به بینی ایجاد می‌کنند. در صورت برطرف نکردن این مشکل فرد با شکست مجرای اشکی روبرو خواهد شد.

علائم انسداد مجرای اشکی

پیش از آن که تصمیم به جراحی مجرای اشکی بگیرید، باید از علائم انسداد کانال اشک مطلع باشید. علائم در برخی افراد با پوسته پوسته شدن اطراف چشم یا افزایش اشک چشم همراه است. البته عفونت کانال یا التهاب چشم نیز در برخی از افراد علائم انسداد مجرای اشکی شناخته می‌شود. گرفتگی می‌تواند، باعث ترشح مخاط بینی هم شود. در صورت مشاهده علائم حاضر به درمانگاه چشم چشمخانه مراجعه کنید تا بررسی‌های دقیق‌تر صورت بگیرد. د

ر این بیماران اشک چشم به طور مداوم و دائمی از گوشه چشم روی گونه‌ها جاری می‌شود، به طوری که بیماران وادار می‌شوند همیشه حتی زمان استراحت در خانه اشک‌های چشمی که مبتلا هست را با یک دستمال تمیز کنند. در مواردی که انسداد مجرای اشکی طولانی شد، احتمال عفونت و التهابات کیسه اشکی وجود دارد که علائم آن به شکل تورم سفت،  قرمز و بسیار دردناکی است که در گوشه داخلی چشم بین بینی ایجاد می‌شود. در چنین شرایطی هرچه سریعتر پیگیر روند درمان بیماری باشید.

خطرات و عوارض جراحی مجرای اشکی

همان طور که می‌دانید، هر جراحی دارای خطرات و عوارض بعد از عمل است. بنابراین، جراحی مجرای اشکی از این قاعده مستثنی نیست. این جراحی چندان هم بی عوارض نبوده بلکه بعد از گذشت یک الی دو هفته عوارض آن بروز می‌کند. البته عوارض با توجه به سن و نوع DCR در هر فرد متفاوت است. در ادامه به برخی از خطرات نادر DCR اشاره می‌کنیم.

1. باقی ماندن جای زخم روی صورت
2. خونریزی بینی که این اتفاق در اوایل جراحی طبیعی است.
3. ایجاد عفونت و کبودی روی صورت و بینی
4. جابجایی و شل‌شدگی کانال اشک

انواع جراحی مجرای اشکی (داکریوسیستوراینوستومی)

• آندوسکوپ DCR: در این نوع جراحی، برای تخلیه اشک از بینی از آندوسکوپ استفاده می‌کنند که بدون برش انجام می‌شود.
• DCR خارجی: در این روش، یک برش ریز در نواحی بینی ایجاد می‌کنند و یک قطعه از استخوان بینی که میان کیسه اشکی وجود دارد را به علت باز شدن مجرای اشکی بر می‌دارند. برخی مواقع برای پیشگیری از ایجاد زخم و بازماندن مجرا یک لوله پلاستیکی داخل بینی به طور موقت قرار می‌دهند سپس دهانه آن را با بخیه بسته و بعد از ۷ الی ۸ هفته لوله را خارج می‌کند.

مراقبت‌های بعد از جراحی مجرای اشکی

به منظور بهبود سریع‌تر آثار جراحی، اقدامات زیر باید انجام شود.

• برای مرطوب نگه داشتن محیط از بخور استفاده کنید.
• بعد از جراحی ممکن است تا چند روز ترشح خونی داشته باشید.
• برای جلوگیری از عفونت و التهاب داروی مسکن تجویز شده را مرتب طبق دستور پزشک مصرف نمایید.
• از انجام فعالیت‌های روزانه به مدت ۲ الی ۳ هفته خودداری کنید، بخصوص فعالیت‌هایی که باعث ورود خاک به زخم یا چشم می‌شود.

درمان انسداد مجرای اشکی

انسداد مجرای اشکی دلایل مختلفی دارد و درمان آن نیز به علت اصلی انسداد مرتبط می‌شود. در ادامه به روش‌های درمانی برای انسداد مجرای اشکی می‌پردازیم.

• دارو: برخی مواقع ممکن است، گرفتگی مجرای اشکی به دلیل عفونت یا التهاب باشد. در چنین شرایطی پزشک با تجویز داروهای ضد التهابی یا ضدعفونی مثل آنتی بیوتیک‌ها می‌‌تواند این مشکل را کنترل یا درمان کند.
• ماساژ: ماساژ آرام در ناحیه پوستی اطراف چشم بهترین درمان برای باز شدن انسداد مجرای اشکی است.
• انجام جراحی مجرای اشکی: اگر انسداد مجرای اشکی حادتر باشد و نتوان با استفاده از دارو یا ماساژ آن را برطرف کرد، آخرین راه جراحی مجرای اشکی است. این عمل با عنوان داکریوسیستورینوستومی یا DCR  شناخته می‌شود. پزشک متخصص برای تخلیه کامل اشک، مجرای اشکی را به معده منتقل می‌کند.

بعد از جراحی مجاری اشکی چه باید کرد؟

بعد از جراحی، پزشک بیمار را معاینه کرده و لوله را شستشو می‌دهد. این ارزیابی‌ها باید انجام شود تا پیشرفت مداخله سنجیده شود. بی توجهی به اقدامات بعد از عمل، می‌تواند نتیجه را تحت تاثیر قرار دهید یا عوارض مختلفی به دنبال داشته باشد‌.

کلام آخر جراحی مجرای اشکی

آندوسکوپی DCR نوعی روش جراحی است، که برای درمان انسداد مجرای اشکی استفاده می‌شود. در این روش پزشک متخصص گوش، حلق و بینی از دستگاه آندوسکوپ که یک سمت آن مجهز به دوربین و لامپ کوچک است برای مشاهده مجرای اشک بهره می‌برد. انجام این کار کمک می‌کند، پزشک متخصص بیماری را بهتر تشخیص دهد و راه درمانی مناسب برای آن پیشنهاد کند. بدین ترتیب، شلنگ نازک را از طریق جراحی کوچک اطراف بینی وارد مجرای اشکی کرده تا گرفتگی برطرف شود.

این روش عوارض کمتری داشته و به دلیل بیهوشی موضعی بیمار می‌تواند، بعد از جراحی مجرای اشکی به خانه برگردد و به طور محدود به فعالیت روزانه خود بپردازد.